Λέω να αφήσω τα χέρια να γράψουν, όπως νιώθουν.
Dejo a las manos que escriban según se sienten.
Να γράψουν για τις γραμμές. Να γεμίσουν τις γραμμές αυτού του κειμένου «μιλώντας» για τις γραμμές των σχεδίων. Γραμμές μη σημαινόμενες, δηλαδή γραμμές που αρχικά δεν σημαίνουν ή δεν έχουν κάτι άλλο από τη φόρμα τους. Που συμφωνούν με τον γεωμετρικό ορισμό «γραμμή χαρακτηρίζεται το νοητό ή εμφανές σχήμα που παρουσιάζει ένα σημείο κινούμενο στο χώρο». Ή που ακολουθούν εκείνο τον ορισμό για εκείνη την γραμμή, την ευθεία. «Ευθεία είναι η απόσταση μεταξύ δύο σημείων».
Escribir sobre las líneas. Completar las líneas de este texto “hablando” sobre otras líneas, las líneas de los dibujos. Líneas sin significado, es decir, líneas que no significan ni tienen algo más que su forma según esa definición geométrica, “línea es una sucesión continua e indefinida de puntos”.
Η γραμμή λέει, «έχει μία μόνο διάσταση αυτή του μήκους. Ανάλογα της διαδρομής των σημείων της στο χώρο η γραμμή μπορεί να είναι: Ευθεία, Τεθλασμένη, Καμπύλη, Μεικτή, Επίπεδη, Στρεβλή». Ωστόσο η λέξη γραμμή παρουσιάζει πολλές κυριολεκτικές ή και μεταφορικές έννοιες.
O aquella definición sobre esta línea, la recta. “La más corta que une dos puntos en un plano”. La línea, dicen, “tiene solo una dimensión, la longitud. Dependiendo del camino de sus puntos en el espacio, la línea puede ser: Recta, Zigzag, Curva, Mixta, Plana” Sin embargo, la palabra línea tiene muchos más sentidos, literales o metafóricos.
Οι γραμμές ενώνουν 2 σημεία και ως εκ τούτου χωρίζουν 1 επίπεδο. Έτσι χωρίζουν και ενώνουν γεωμετρικά (επιφάνειες, στερεά) αλλά και μεταφορικά. Έχουμε γραμμές επικοινωνίας, τηλεφώνων, λεωφορείων, τρένων, πλοίων, οπότε μιλάμε αερογραμμές αλλά και για γεωδαισιακές, τοπογραφικές, υδροδυναμικές, μαγνητικές, ηλεκτρικές. Μετά υπάρχουν διαγωνισμοί γραμμών. Ποιος παρέχει τις καλύτερες γραμμές ΟΤΕ, φόρθνετ, γουίν, βόνταφον, ΑΝΕΚ ή ΜΙΝΟΑΝ, ράιαν ερ ή είζυ τζετ, κτλ.
Las líneas unen 2 puntos y, por lo tanto, dividen una superficie. Dividen y unen geométricamente (superficies, sólidos) pero también metafóricamente. Tenemos líneas de comunicación, telefonía, autobuses, trenes, barcos, así que estamos hablando de aerolíneas, pero también de líneas geodésicas, topográficas, hidrodinámicas, magnéticas y eléctricas. Luego existen competiciones entre líneas. ¿Quién ofrece las mejores líneas telefónicas, vodafone, orange, win, rayan air, easy jet, iberia, aegean etc.?
Προβλήματα γραμμών παρουσιάζονται καθώς τα καλοκαίρια προσπαθούμε να μετακινηθούμε από το ένα νησί του Αιγαίου στο άλλο αλλά οι ακτοπλοϊκές γραμμές δεν συνδέονται απαραίτητα μεταξύ τους. Τα τελευταία χρόνια ακροβατούμε όλο και περισσότερο πάνω σε κάποιες άλλες γραμμές καθώς βρισκόμαστε “online”. Ονλάιν υπηρεσίες, επικοινωνίες, όλο εκείνο το κομμάτι της ζωής μας που στήνεται σε αυτό το «ΟΝ». «Επάνω» αλλά και «ανοικτό», δεν έχει σχέση με το φιλοσοφικό «ον» και την οντολογία, αλλά αναζητά να είναι συνδεδεμένο 24 ώρες το 24ωρο. Σε αυτές τις “γραμμές” τον ονλάιν συχνά μπερδεύεται με το οφλάιν με το «οφ» [off] από τη ζωή γενικά, λες και οι άνθρωποι δεν ζούσαμε χιλιάδες χρόνια κάπως ασύνδετοι. Αλλά κι εγώ προφανώς προτιμώ αυτές οι γραμμές να βρίσκονται ονλάιν για να γράφω.
Problemas en líneas. Se producen a menudo los veranos mientras intentamos movernos de una isla de Egeo a otra y las líneas de los barcos [actoploikes] no están conectadas entre sí. En los últimos años, nos movemos cada vez más en líneas, pasando muchas horas online. Servicios, comunicaciones en línea [online], toda esa parte de nuestras vidas que se organiza en este “on”line]. “Sobre” y “encendido” [en ingles] pero probablemente nada que ver del “on” [ον] antiguo que se referiría al “ser” y su ontología. Esta vida online a menudo demanda estar abierta 24 horas y, en muchas ocasiones confunde el “offline” con el “off” [fuera] de la vida en general. Como si la gente no viviese desde hace miles de años en lugares inconexos. Sin embargo, y obviamente también, prefiero que estas líneas estén online.
Χωρίς τέλος οι γραμμές. Στιλιστικές γραμμές, η γραμμή του προφίλ, για να μη μιλήσουμε για εκείνη τη γραμμή της σιλουέτας και τι γίνεται όταν «χάνω την γραμμή μου», τις γραμμές των παρελάσεων, των διαβάσεων, τις μονές, τις διπλές, τις διακεκομμένες, εκείνες δηλαδή που μας βάζουν σε ένα ρεύμα ή που φροντίζουν με απλούς τρόπους να κυκλοφορούμε, να προσπερνάμε, να στρίβουμε, να μας βάζουν στο «σωστό το δρόμο». Έτσι υπάρχουν άνθρωποι με καριέρα που είναι «πιστοί στις γραμμές τους», άλλοι που είναι «πιστοί στις γραμμές του κόμματος ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης» με ότι συνέπειες έχει αυτό για τους γύρω.
Líneas estilísticas, la línea del perfil, por no hablar de que la línea de la silueta y lo que sucede cuando “pierdo mi línea,” las líneas de los peatones, las que están solas, dobles, entrecruzadas, discontinuas, aquellas que nos empujan hacía una corriente donde nos “guían”, nos “dicen” donde girar, adelantar y nos “dirigen” hacía el camino correcto. Existen personas con una carrera que siguen “fieles a sus líneas”, otros que son “leales a las líneas de un partido o de la Unión Europea” con las consecuencias que todo esto tiene para los demás.
Κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει πως οι γραμμές παραγωγής έχουν αλλάξει τη ζωή μας, πως κάποιοι πολέμησαν στην πρώτη γραμμή αλλά και πως κάποιοι άλλοι έκατσαν στην πρώτη γραμμή των θρανίων, εκείνα τα τεστ που απαιτούν «συμπλήρωσε τη γραμμή», το γραμμικό σχέδιο που δεν είχε μάλλον κάποιο βαθμό ελευθερίας γιατί ήταν πάντα στον αντίποδα του άλλου του ελεύθερου, τις γραμμές του λαθρεμπορίου, εκείνες των υψηλών, των χαμηλών ή και άλλων τάσεων, και φυσικά εκείνες τις συνοριακές γραμμές, γραμμές από αυτές που ζητούν διαβατήρια και άδειες παραμονής «γραμμές» που είναι ικανές να χωρίσουν οικογένειες, να ρίξουν στη θάλασσα και να μην καταφέρουν να ενώσουν ποτέ.
No se puede olvidar cómo las líneas de producción han cambiado nuestras vidas, cómo algunos han luchado en primera línea [frente] de las guerras y cómo otros se sentaron en la primera fila de la escuela, aquellas pruebas que piden “completa la línea”, el dibujo de línea que alguna libertad le faltaba porque siempre estaba a contrapunto del dibujo del natural. Las líneas de narcotráfico, aquellas de las tendencias altas o bajas, y por supuesto esas líneas que se llaman bordes que piden pasaportes y permisos de residencia y que son capaces de separar familias, que muchos se tiren al mar para romperlas, esas líneas que son incapaces de unir.
Dora France Domna Nestoridou Sofia Ladovrexti
Τελειωμό δεν έχουν οι γραμμές ωστόσο τόση ώρα προσπαθω να μιλήσω για κάποιες άλλες γραμμές, τις πρωτοεμφανιζόμενες γραμμές σε ένα χαρτί ή μια οθόνη, δεν έχει σημασία. Εκείνες τις γραμμές που ακόμα δεν σημαίνουν τίποτα. Που είναι αμήχανες, που πρέπει να σταθούν η μια δίπλα στην άλλη, που «κοιτάζονται», αγγίζονται, διασταυρώνονται μήπως και στο σύνολό τους, σε κάποιο σημείο ή συνδυασμό τους καταφέρουν να σημάνουν κάτι. Μήπως καταφέρουν εκείνες οι πρώτες επιθυμίες και κάποιες φράσεις του τύπου θα «ήθελα» ή «μήπως», «και αν» αρχίσουν να εμφανίζονται.
Sin fin las líneas. Sin embargo, y desde ya unos párrafos, quería hablar sobre las emergentes en un papel o en una pantalla, no importa. Sobre esas líneas que todavía no significan nada. Quienes son torpes y cutres, que tienen que estar una al lado de la otra sin saber, que se “miran”, se tocan, se santiguan por si, en algún momento, en una combinación entre ellas, consigan significar-configurar algo. Estas primeras líneas están allí, por si aquellos primeros deseos e impulsos de tipo “me gustaría”, “y si” empiezan a aparecer.
Ευγενία Κιούκα Γκουντη Καλουδα
Όπως οι «λέξεις και τα πράγματα» ίσως κάπως έτσι και οι «γραμμές και τα πράγματα». Γιατί μάλλον είτε είναι λέξεις, είτε είναι γραμμές, αλλά και λέξεις με γραμμές ή γραμμές μαζί με λέξεις δεν νοείται, δεν υπάρχει κάτι χωρίς αυτές. Ορίζουν, χαράσσουν, νοηματοδοτούν, ανοίγουν-δίνουν την φόρμα. Οι γραμμές κατά κάποιο τρόπο ανοίγουν, προσπαθούν να διαμορφώσουν ένα πεδίο όπου κάτι μπορεί να υπάρξει.
Al igual que “las palabras y las cosas“, tal vez también, “las líneas y las cosas”. Más bien porque sean palabras o líneas, palabras junto con líneas o líneas junto con las palabras no significan, no hay nada sin ellas. Ellas definen, dibujan, impresionan, abren la forma. Las líneas de alguna manera abren, intentan formar un campo, donde algo pueda existir.
Υπάρχουν γραμμές που χαράζονται και που γνωρίζουμε πως σύντομα δεν θα σημαίνουν τίποτα, αυτές που εκ των υστέρων συχνά τις χαρακτηρίζουμε άχρηστες, περιττές, πρόχειρες ή βοηθητικές, αυτές που κρύβονται σε ένα λέιρ-επίπεδο που δεν τυπώνεται αλλά και τόσες άλλες που σβήνονται γιατί δεν χρειάζονται πια, που γράφονται και ας ξέρουμε ότι θα τις σβήσουμε, ότι θα πεταχτούν στον κάδο ανακύκλωσης ή θα ξεχαστούν σε κάποιο φάκελο, ή που δεν θα μπουν ποτέ σε ένα αρχείο με τίτλο «τελικό ή τελικό του τελικού».
Ηay líneas que se trazan y que sabemos bien que pronto no significarán nada, que son auxiliares y que van a “vivir” escondidas en algún “layer” [capa] que no se imprime o que se borrarán porque ya no van a ser necesarias, que se van a quedar en el cubo de la basura o que se quedarán para siempre en una carpeta y que no van a entrar nunca en un archivo con título “final o finalfinal”.
Μαριάννα Bartrick Κράνα, Ελευθερία Αποικίδου και Άννα Σαμαρά
Το κείμενο είναι φόρος τιμής σε αυτές τις πρώτες γραμμές, αυτές που δεν μπορούν να απαντήσουν αιτιοκρατικά στο ερώτημα «γιατί;» «και γιατί;», «και τι σημαίνει;», «και γιατί αυτό το πάχος, το χρώμα, η φορά;». Είναι γραμμές αυτοθυσιαστικές αλλά και αυθόρμητες, διερευνητικές, χωρίς έγνοιες, ξέγνοιαστες και μη-σημαινόμενες αφού δεν σημαίνουν ακόμα τίποτα. Αφιερωμένο σε αυτές τις στιγμές, τη διαδικασία που αυτές οι γραμμές αναδύονται, στη δυσκολία που μπορεί να έχει κάποιος να ξεκινήσει, να μπει σε αυτό το παιχνίδι των γραμμών, του «σημείο, γραμμή, επίπεδο» [το ομώνυμο βιβλίο του Βασίλι Καντινσκι], αλλά είναι το θέμα των γραμμών πανάρχαιο ξεκινώντας από τους πρώτους γεωμέτρες.
El texto es un homenaje a las “primeras líneas” que no pueden responder de modo determinista a la pregunta “¿por qué?”, “¿y por qué?”, “¿y qué significa?” y ¿por qué este grosor, color, sentido?”. Son líneas de “autosacrificio”, pero también espontáneas, exploratorias, sin preocupaciones, despreocupadas e insignificantes, ya que todavía no significan nada. Me gustaría hablar sobre el proceso del aparecer de estos elementos y sobre, la dificultad que tiene el dibujante para empezar y entrar en este juego de líneas, del “Punto, línea, superficie” de Vasily Kandinski a los primeros geómetras.
Συνήθως βλέπουμε τις γραμμές ήδη χαραγμένες. Αλλά θα προσπαθήσω να μιλήσω για τις γραμμές καθώς χαράσσονται ή πριν χαραχθούν για αυτή τη δύσκολη στιγμή που τόσο την έχουμε φορτίσει με αποφάσεις και φράσεις του τύπου «σκέψου καλά», για να μην αναφερθούμε στο, εν τέλει, τόσο καταστροφικό «σκέφτομαι και γράφω». Κι αν το «σκέφτομαι» γίνει, όπως λέει ένας φίλος, «νιώθω» και ως εκ τούτου «νιώθω και γράφω», «νιώθω και σχεδιάζω, χαράσσω, σκιτσάρω, σκιαγραφώ, ιχνογραφώ». Γιατί πως ξεχάσαμε, όπως λέει η Εφη, πως η ζωγραφική έχει να κάνει με το «ζω». Ότι η ζω-γραφιά είναι μια γραφία που ζει, που τη ζω και όπως δεν γίνεται να ζω χωρίς να νιώθω κάπως έτσι και οι ζω-γραφιές, τις ζούμε και τις νιώθουμε.
Por lo general, vemos las líneas ya trabadas, pero aquí se intenta hablar de las líneas antes de ser trazadas y mientras lo están siendo. Sobre este momento difícil cargado de decisiones, frases y demandas para “pensar bien” para no hablar de esta frase devastadora [típica en los colegios griegos] “piensa y escribe”. Y si el “pensar” de hace, como un amigo dice, “sentir” y por lo tanto es “siento y escribo”, “siento y dibujo, trazo, pinto, diseño, bosquejo, hago croquis”. Porque nos olvidamos, como dice Efi, que la pintura tiene que ver con el vivir del griego “ζω-γραφίζω” [vivir-grafiar]. Para continuar y decir que la pintura es una grafía que vive, que la vivo y que no es posible vivir sin sentir y quizás de esta manera las pinturas las vivimos, las sentimos.
Ελίνα, Μαρίζα, Πάνος
Γινόμαστε αναγκαστικά μικροί για να μπούμε στη δική τους ζωή και φυσικά για να τους δώσουμε ζωή. Και αν δεχθούμε πως η ζωή στο ξεκίνημα της έχει/είχε μια σχέση με το χάος και πως οι ζω-γραφιές έχουν μια σχέση το Καστοριαδικό «παράθυρο στο χάος», «το γκρι σημείο» του Paul Klee και άλλα, τότε το «χάος» των γραμμών και των σκιών ή των μουτζούρων είναι μια αφετηρία.
Necesariamente nos hacemos pequeños para entrar en sus propias vidas y, por supuesto, para darles vida. Y si aceptamos que la vida en su inicio ha tenido una relación con el caos y que las pinturas tienen una relación con la “ventana al caos” de Kastoriadis, el “punto gris” de Paul Klee y otros, luego el “caos” de las líneas y de las sombras o de las manchas y sus arañas es un comienzo.
Σοφία Ράλλη, Άννα Βύζικα
Και προσθέτω, προσθέτω γραμμές, σκιές, σημεία μήπως κι εκεί στη συνύπαρξή, την αλληλοεπικάλυψη, εκεί που τα επίπεδα δεν έχουν ιεραρχία και πρωτόκολλο, που το πάνω, το κάτω, το οριζόντιο και το κατακόρυφο μπερδεύονται, εκεί που μπορεί και ίσως πρέπει να ισχύει «και το ένα και το άλλο», ίσως σε κάποιο συνδυασμό αυτής της μικροσκοπικής τοπολογίας αρχίσω να φαντάζομαι διαφορετικές, νέες καταστάσεις και ρίχνω στο βωμό γραμμές, αναφορές και αφήνω τα χέρια ελεύθερα μέχρι το κρίσιμο σημείο να μετατραπεί από πεδίο των γραμμών σε «πεδίο επιχειρημάτων», δοκιμών, νέων «κόσμων» και αυτό πάλι με τη σειρά του σε πεδίο νέων γραμμών, νέων επιχειρημάτων, δοκιμών, κόσμων κτλ.
Y añado, añado líneas, sombras, puntos por si allí en esta convivencia, la superposición, allí donde los niveles de la jerarquía no tienen protocolo donde la parte superior con la parte inferior, lo horizontal y lo vertical se entremezclan allí donde se puede y quizás se debe pasar a la vez ” el uno y el otro”. Allí en alguna combinación de esta topología gráfica microscópica busco imaginar, proyectar diferentes, nuevas situaciones y lanzo en alto líneas, referencias y dejo las manos libres hasta aquel punto crítico donde esta red de líneas se transformen en un “campo de argumentos “, de nuevos “mundos”, y esto a su vez, en el campo de las nuevas líneas, nuevos argumentos, pruebas, mundos, etc.
Ευγενία Κιούκα, Γκουντη Καλουδα
«Συνθήκες μιας ποιητικής τοπολογίας», θα μπορούσε να είναι ένας τίτλος ή η αφετηρία για νέες γραμμές γύρω το πως στήνονται, πώς «κατοικούνται» αυτοί οι γραφιστικοί-ζωγραφικοί τόποι και φυσικά πώς ελευθερώνονται και απελευθερώνουν όσους κινούνται σε αυτούς.
“Condiciones de una topología poética” podría ser un título alternativo o el comienzo de nuevas líneas sobre cómo se configuran, cómo se “habitan” estos lugares gráficos y, por supuesto, cómo se liberan y liberan quienes se mueven en ellos.
Alexandridis Michail & Maria Arvaniti, back together?
Αφιερωμένο στην επιστροφή. Άγνωστο αν πρόκειται για μια επιστροφή στο παρελθόν ή στο μέλλον. Και κυρίως αφιερωμένο στο Σ. Δενδρινό για την πρόσκληση στο μάθημά του.
Dedicado a la vuelta. Todavía no está claro si se trata de una vuelta desde el futuro al pasado o al revés. Dedicado también a S. Dendrinos por la invitación a sus clases de proyectos.
Texto e imágenes Anthi Kosma